جاینت سل آرتریتیس
جاینت سل آرتریتیس التهاب دیواره شریان است. در اکثر مواقع این عارضه شریان های داخل سر مخصوصا آنهایی که در گیجگاه قرار دارند را دچار می کند. به همین دلیل به جاینت سل آرتریتیس، آرتریت گیجگاهی نیز می گویند.
جاینت سل آرتریتیس معمولا منجر به سردرد، حسایست به لمس پوست سر، درد فک و مشکلات بینایی می شود. اگر این عارضه درمان نشود می تواند منجر به کوری شود.
درمان به موقع این عارضه با داروهای کورتیکواستروئیدی علائم جاینت سل آرتریتیس را بهبود می دهد و ممکن است از کوری جلوگیری کند. احتمالا چند روز پس از درمان بهبود احساس خواهد شد. اما بازگشت این عارضه حتی با درمان رایج است.
شما باید بطور منظم به پزشک مراجعه کنید تا چک آپ شده و هرگونه عوارض جانبی ناشی از کورتیکواستروئید ها را درمان کنید.
علائم
سردرد شدید و مکرر ناحیه گیجگاه از علائم این بیماری است
رایج ترین نشانه‌ی جاینت سل آرتریتیس درد سر و حسایست به لمس است که معمولا به طور شدیدی در دو طرف گیجگاه رخ می دهد. درد سر می می تواند شدید تر شود، یک سره نباشد یا بطور موقت بهبود یابد.
بطور عمده علائم و نشانه های جاینت سل آرتریتیس شامل موارد زیر می شود :
- درد شدید و مکرر سر که معمولا در ناحیه‌ی گیجگاه رخ می دهد
- حسایست به لمس پوست سر
- درد فک هنگام جویدن یا باز کردن دهان
- تب
- خستگی
- کاهش وزن غیرمنتظره
- کاهش بینایی یا دوبینی، مخصوصا در افرادی که درد فک دارند
- کوری ناگهانی و دائمی در یکی از چشمها
درد و سفتی گردن، کتف ها یا لگن علائم رایج عارضه ایی مرتبط به اسم پلیمیالژیا روماتیکا هستند. تقریبا 50 درصد از افرادی که مبتلا به جاینت سل آرتریتیس هستند مبتلا به پلی میالژی روماتیکا نیز هستند.
ریسک فاکتور ها
چندین عامل می تواند احتمال ابتلا به جاینت سل آرتریتیس را افزایش دهد که شامل موارد زیر می شود :
- سن : جاینت سل آرتریتیس فقط بزرگسالان را دچار می کند و به طور نادر در افراد زیر 50 سال رخ می دهد اکثر افراد مبتلا به این عارضه در بین سنین 70 تا 80 سالگی علائم و نشانه های این بیماری را بروز می دهند
- جنسیت : بانوان در مقایسه با آقایان دوبرابر بیشتر احتمال دچار شدن به این عارضه را دارند
- نژاد و ناحیه جغرافیایی : جاینت سل آرتریتیس بیشتر در افراد سفید پوست اروپای شمالی یا نژاد اسکاندیناوی رایج است
- پلیمیالژیا روماتیکا : مبتلا بودن به پلیمیالژیا روماتیکا احتمال ابتلا به جاینت سل آرتریتیس را افزایش می دهد
- سابقه خانوادگی : در برخی موارد این عارضه خانوادگی است
زنان مسن سفید پوست بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند
علت ابتلا
در جاینت سل آرتریتیس دیواره‌ی عروق ملتهب شده و باعث تورم آنها می شود. این تورم عروق خونی را باریک کرده که منجر به کاهش جریان خون می شود و خود منجر به کاهش حمل اکسیژن و مواد مغذی در بافت های بدن.
تقریبا هر شریان بزرگ یا متوسط می تواند دچار شود، اما تورم معمولا در شریان های گیجگاه رخ می دهد. این شریان ها در جلوی گوش های شما قرار داشته و تا بالای سر ادامه دارند.
منشا التهاب این شریان ها نامعلوم است، اما گمان زده می شود حلمه های غیرعادی سیستم ایمنی بدن به دیواره‌ی این شریان ها مرتبط است. برخی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
تشخیص
سونوگرافی داپلار یکی از راه های تشخیصی جاینت سل آرتریتیس است
تشخیص جاینت سل آرتریتیس ممکن است دشوار باشد چراکه علائم و نشانه های اولیه آن مشابه دیگر عارضه های رایجتر است. به همین دلیل پزشک سعی می کند تا وجود دیگر منشا احتمالی مشکلات را رد کند.
علاوه بر پرسش در مورد علائم و سابقه پزشکی بیمار، پزشک احتمالا معاینه فیزیکی دقیقی انجام می دهد و به شریان های گیجگاه دقت می کند. گهگاهی یک یا هر دو شریان به لمس حساس هستند و نبضی کاهش یافته دارند و هنگام لمس سفت و سیم مانند هستند.
پزشک همچنین ممکن است برخی از تست های خاص را توصیه کند.
آزمایشات خونی
آزمایشات زیر ممکن است به تشخیص عارضه کمک کرده و برای نظارت درمان استفاده شوند :
- سرعت رسوب گلبول قرمز : که به طور رایج به آن نرخ sed می گویند، آزمایشی است که سرعت رسوب گلبول های قرمز خون در ته شیشه آزمایش را اندازه گیری می کند. گلبول های قرمزی که به سرعت پایین می روند نشان دهنده‌ی التهاب در بدن است.
- پروتئین واکنشی C : این روش موادی که کبد شما هنگام التهاب تولید می کند را اندازه گیری می کند.
روش های تصویربرداری
این روش ها ممکن است برای تشخیص جاینت سل ارتریتیس و نظارت روند درمان استفاده شوند :
- سونوگرافی داپلار : این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از خون که داخل عروق حرکت می کند استفاده می کند.
- آم آر آنژیوگرافی (MRA) : این روش از ام آر آی و کنتراست (ماده حاجب) استفاده می کند تا تصاویری با جزییات از عروق خونی بدن ایجاد کند.
- توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) : اگر پزشک گمان می کند که در شریان های بزرگ خود شاخه هایی از شریان جاینت سل آرتریتیس دارید، ممکن است توموگرافی گسیل پوزیترون توصیه کند. این روش از مایع تریسر استفاده می کند که حاوی مواد کوچک رادیواکتیو است و به بیمار تزریق می شود. اسکن PET می تواند تصاویری با جزییات از عروق خونی بزرگ بدن ایجاد کند و ناحیه های التهابی را به خوبی متمایز گرداند.
نمونه برداری
بهترین روش برای تشخیص جاینت سل آرتریتیس برداشتن نمونه ایی کوچک (نمونه برداری) از شریان گیجگاهی است. این شریان نزدیک پوست و کمی جلوتر از گوش ها قرار داشته و تا بالای سر ادامه دارد. این روش بصورت سرپایی و به همراه بی حسی موضعی انجام می شود و معمولا درد کمی دارد. نمونه‌ی برداشته شده در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ ارزیابی می شود.
اگر شما مبتلا به جاینت سل آرتریتیس هستید، شریان معمولا ملتهب بنظر می رسد که شامل سلولی های بزرگ غیرعادی به نام سلول های غول پیکر (جاینت سل) است که نام این بیماری هم از آنها گرفته شده است. احتمال دارد که حتی با مبتلا بودن به جاینت سل آرتریتیس نتیجه نمونه برداری منفی باشد.
اگر نتیجه مشخص نباشد، پزشک ممکن است نمونه برداری شریان گیجگاهی از طرف دیگر سر را توصیه کند.
درمان
مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی راه اصلی درمان این بیماری است
درمان اصلی جاینت سل آرتریتیس شامل دوزهای بالای داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزون می شود. از آنجایی که درمان هرچه سریع تر برای پیشگیری از کوری ضروری است، پزشک درمان را حتی قبل از تایید تشخیص این بیماری با نمونه برداری آغاز می کند.
احتمالا چند روز بعد از درمان احساس بهتری خواهید داشت. اگر قبل از درمان با کورتیکواستروئید ها دچار کوری مرتبط با این بیماری شده اید احتمال بازگشت بینایی کم است. با این حال ممکن است چشم سالم بتواند برخی از تغییرات بینایی را جبران کند.
ممکن است مصرف دارو را به مدت یک یا دو سال یا حتی بیشتر ادامه دهید. بعد از گذشت ماه اول، پزشک شما به آرامی دوز دارو را کاهش می دهد تا به پایین ترین دوز ممکن برای کنترل التهاب برسد.
در دوران کاهش دوز دارو ممکن است برخی از علائم مخصوصا سردرد ها بازگردند. این دوره ایی است که برخی از افراد ممکن است دچار علائم پلیمیالژیا روماتیکا شوند. این عود ها معمولا با افزایش اندکی در دوز کورتیکواستروئید ها درمان می شوند. پزشک همچنین ممکن است دارویی سرکوب کننده برای سیستم ایمنی به نام متوترکسات توصیه کند.
کورتیکواستروئید ها می توانند منجر به عوارض جانبی جدی مانند پوکی استخوان، فشار خون بالا و ضعف ماهیچه ایی شوند. برای پیشگیری از عوارض جانبی احتمالی احتمالا پزشک تراکم استخوان شما را بررسی می کند و ممکن است مکمل های ویتامین D و کلسیم یا دیگر داروها برای بهبود کاهش تراکم استخوان کمک کند.
- علائم
-
علائم
سردرد شدید و مکرر ناحیه گیجگاه از علائم این بیماری است
رایج ترین نشانه‌ی جاینت سل آرتریتیس درد سر و حسایست به لمس است که معمولا به طور شدیدی در دو طرف گیجگاه رخ می دهد. درد سر می می تواند شدید تر شود، یک سره نباشد یا بطور موقت بهبود یابد.
بطور عمده علائم و نشانه های جاینت سل آرتریتیس شامل موارد زیر می شود :
- درد شدید و مکرر سر که معمولا در ناحیه‌ی گیجگاه رخ می دهد
- حسایست به لمس پوست سر
- درد فک هنگام جویدن یا باز کردن دهان
- تب
- خستگی
- کاهش وزن غیرمنتظره
- کاهش بینایی یا دوبینی، مخصوصا در افرادی که درد فک دارند
- کوری ناگهانی و دائمی در یکی از چشمها
درد و سفتی گردن، کتف ها یا لگن علائم رایج عارضه ایی مرتبط به اسم پلیمیالژیا روماتیکا هستند. تقریبا 50 درصد از افرادی که مبتلا به جاینت سل آرتریتیس هستند مبتلا به پلی میالژی روماتیکا نیز هستند.
- ریسک فاکتور
-
ریسک فاکتور ها
چندین عامل می تواند احتمال ابتلا به جاینت سل آرتریتیس را افزایش دهد که شامل موارد زیر می شود :
- سن : جاینت سل آرتریتیس فقط بزرگسالان را دچار می کند و به طور نادر در افراد زیر 50 سال رخ می دهد اکثر افراد مبتلا به این عارضه در بین سنین 70 تا 80 سالگی علائم و نشانه های این بیماری را بروز می دهند
- جنسیت : بانوان در مقایسه با آقایان دوبرابر بیشتر احتمال دچار شدن به این عارضه را دارند
- نژاد و ناحیه جغرافیایی : جاینت سل آرتریتیس بیشتر در افراد سفید پوست اروپای شمالی یا نژاد اسکاندیناوی رایج است
- پلیمیالژیا روماتیکا : مبتلا بودن به پلیمیالژیا روماتیکا احتمال ابتلا به جاینت سل آرتریتیس را افزایش می دهد
- سابقه خانوادگی : در برخی موارد این عارضه خانوادگی است
زنان مسن سفید پوست بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند
- علت ابتلا
-
علت ابتلا
در جاینت سل آرتریتیس دیواره‌ی عروق ملتهب شده و باعث تورم آنها می شود. این تورم عروق خونی را باریک کرده که منجر به کاهش جریان خون می شود و خود منجر به کاهش حمل اکسیژن و مواد مغذی در بافت های بدن.
تقریبا هر شریان بزرگ یا متوسط می تواند دچار شود، اما تورم معمولا در شریان های گیجگاه رخ می دهد. این شریان ها در جلوی گوش های شما قرار داشته و تا بالای سر ادامه دارند.
منشا التهاب این شریان ها نامعلوم است، اما گمان زده می شود حلمه های غیرعادی سیستم ایمنی بدن به دیواره‌ی این شریان ها مرتبط است. برخی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
- تشخیص
-
تشخیص
سونوگرافی داپلار یکی از راه های تشخیصی جاینت سل آرتریتیس است
تشخیص جاینت سل آرتریتیس ممکن است دشوار باشد چراکه علائم و نشانه های اولیه آن مشابه دیگر عارضه های رایجتر است. به همین دلیل پزشک سعی می کند تا وجود دیگر منشا احتمالی مشکلات را رد کند.
علاوه بر پرسش در مورد علائم و سابقه پزشکی بیمار، پزشک احتمالا معاینه فیزیکی دقیقی انجام می دهد و به شریان های گیجگاه دقت می کند. گهگاهی یک یا هر دو شریان به لمس حساس هستند و نبضی کاهش یافته دارند و هنگام لمس سفت و سیم مانند هستند.
پزشک همچنین ممکن است برخی از تست های خاص را توصیه کند.
آزمایشات خونی
آزمایشات زیر ممکن است به تشخیص عارضه کمک کرده و برای نظارت درمان استفاده شوند :
- سرعت رسوب گلبول قرمز : که به طور رایج به آن نرخ sed می گویند، آزمایشی است که سرعت رسوب گلبول های قرمز خون در ته شیشه آزمایش را اندازه گیری می کند. گلبول های قرمزی که به سرعت پایین می روند نشان دهنده‌ی التهاب در بدن است.
- پروتئین واکنشی C : این روش موادی که کبد شما هنگام التهاب تولید می کند را اندازه گیری می کند.
روش های تصویربرداری
این روش ها ممکن است برای تشخیص جاینت سل ارتریتیس و نظارت روند درمان استفاده شوند :
- سونوگرافی داپلار : این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از خون که داخل عروق حرکت می کند استفاده می کند.
- آم آر آنژیوگرافی (MRA) : این روش از ام آر آی و کنتراست (ماده حاجب) استفاده می کند تا تصاویری با جزییات از عروق خونی بدن ایجاد کند.
- توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) : اگر پزشک گمان می کند که در شریان های بزرگ خود شاخه هایی از شریان جاینت سل آرتریتیس دارید، ممکن است توموگرافی گسیل پوزیترون توصیه کند. این روش از مایع تریسر استفاده می کند که حاوی مواد کوچک رادیواکتیو است و به بیمار تزریق می شود. اسکن PET می تواند تصاویری با جزییات از عروق خونی بزرگ بدن ایجاد کند و ناحیه های التهابی را به خوبی متمایز گرداند.
نمونه برداری
بهترین روش برای تشخیص جاینت سل آرتریتیس برداشتن نمونه ایی کوچک (نمونه برداری) از شریان گیجگاهی است. این شریان نزدیک پوست و کمی جلوتر از گوش ها قرار داشته و تا بالای سر ادامه دارد. این روش بصورت سرپایی و به همراه بی حسی موضعی انجام می شود و معمولا درد کمی دارد. نمونه‌ی برداشته شده در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ ارزیابی می شود.
اگر شما مبتلا به جاینت سل آرتریتیس هستید، شریان معمولا ملتهب بنظر می رسد که شامل سلولی های بزرگ غیرعادی به نام سلول های غول پیکر (جاینت سل) است که نام این بیماری هم از آنها گرفته شده است. احتمال دارد که حتی با مبتلا بودن به جاینت سل آرتریتیس نتیجه نمونه برداری منفی باشد.
اگر نتیجه مشخص نباشد، پزشک ممکن است نمونه برداری شریان گیجگاهی از طرف دیگر سر را توصیه کند.
- درمان
-
درمان
مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی راه اصلی درمان این بیماری است
درمان اصلی جاینت سل آرتریتیس شامل دوزهای بالای داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزون می شود. از آنجایی که درمان هرچه سریع تر برای پیشگیری از کوری ضروری است، پزشک درمان را حتی قبل از تایید تشخیص این بیماری با نمونه برداری آغاز می کند.
احتمالا چند روز بعد از درمان احساس بهتری خواهید داشت. اگر قبل از درمان با کورتیکواستروئید ها دچار کوری مرتبط با این بیماری شده اید احتمال بازگشت بینایی کم است. با این حال ممکن است چشم سالم بتواند برخی از تغییرات بینایی را جبران کند.
ممکن است مصرف دارو را به مدت یک یا دو سال یا حتی بیشتر ادامه دهید. بعد از گذشت ماه اول، پزشک شما به آرامی دوز دارو را کاهش می دهد تا به پایین ترین دوز ممکن برای کنترل التهاب برسد.
در دوران کاهش دوز دارو ممکن است برخی از علائم مخصوصا سردرد ها بازگردند. این دوره ایی است که برخی از افراد ممکن است دچار علائم پلیمیالژیا روماتیکا شوند. این عود ها معمولا با افزایش اندکی در دوز کورتیکواستروئید ها درمان می شوند. پزشک همچنین ممکن است دارویی سرکوب کننده برای سیستم ایمنی به نام متوترکسات توصیه کند.
کورتیکواستروئید ها می توانند منجر به عوارض جانبی جدی مانند پوکی استخوان، فشار خون بالا و ضعف ماهیچه ایی شوند. برای پیشگیری از عوارض جانبی احتمالی احتمالا پزشک تراکم استخوان شما را بررسی می کند و ممکن است مکمل های ویتامین D و کلسیم یا دیگر داروها برای بهبود کاهش تراکم استخوان کمک کند.
