واسکولیت
واسکولیت، التهاب عروق خونی است. این التهاب می تواند باعث شود دیواره های عروق خونی ضخیم شوند که باعث کاهش عرض داخل رگ می شود. اگر جریان خون محدود شود می تواند باعث صدمه به بافت و ارگان های بدن شود.
انواع مختلفی از واسکولیت وجود دارد که اکثر آنها نادر هستند. واسکولیت ممکن است یک یا چند عضو را دچار کند. این عارضه می تواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد.
واسکولیت می تواند هر کسی را دچار کند، با این حال برخی از انواع آن در برخی از گروه های سنی رایج تر هستند. بسته به نوع واسکولیتی که دارید ممکن است بدون درمان بهبود یابید. اکثر انواع واسکولیت نیازمند دارو برای کنترل التهاب و پیشگیری از عود بیماری هستند.
علائم
سردرد یکی از علائم این بیماری است
نشانهها و علائم بیشتر انواع واسکولیت شامل موارد زیر است :
- تب
- سردرد
- خستگی
- کاهش وزن
- دردهای کلی
دیگر نشانه ها و علائم مربوط به همان قسمت از بدن که تحت تاثیر قرار گرفته است می باشند :
- سیستم گوارشی : اگر شکم یا روده شما دچار شده است، ممکن است بعد ازغذا خوردن درد احساس کنید. احتمال ایجاد زخم و پارگی وجود دارد و ممکن است باعث خون در مدفوع شود.
- گوش : سرگیجه، زنگ زدن گوش ها و ناشنوایی ناگهانی ممکن است رخ دهد.
- چشم : واسکولیت می تواند باعث قرمزی چشم و خارش یا سوزش آنها شود. جاینت سل آرتریتیس می تواند دوبینی ایجاد کند و بصورت موقت یا دائمی باعث کوری در یک یا دو چشم شود. این عارضه ها در برخی موارد اولین نشانه های این بیماری هستند.
- دست یا چاها : برخی از انواع واسکولیت می توانند باعث کرختی یا ضعف در دست یا پا شوند. ممکن است کف دست یا کف پا متورم یا سفت شود.
- ریه ها : اگر واسکولیت ریه های شما را مبتلا کند، ممکن است دچار تنگی نفس یا حتی سرفه خونی شوید.
- پوست : خونریزی زیر پوست می تواند بصورت نقطه هایی قرمز رنگ مشاهده شوند. واسکولیت همچنین می تواند باعث برآمدگی یا زخم باز بر روی پوست شما شود.
ریسک فاکتور ها
هر کسی می تواند دچار واسکولیت شود. عواملی که ممکن است احتمال برخی از عارضه ها را افزایش دهند، شامل موارد زیر است :
- سن : جاینت سل آرتریتیس بصورت نادر قبل از سن 50 سالگی رخ می دهد درحالی که بیماری کاوازاکی بیشتر در کودکان سنین کمتر از 5 سالگی رایج است.
- سابقه خانوادگی : بیماری بهجت، گرانولوماتوز وگنر و بیماری کاوازاکی برخی موارد مادرزادی هستند.
- سبک زندگی : استفاده از کوکائین می تواند احتمال واسکولیت را افزایش دهد. مصرف دخانیات مخصوصا اگر آقای زیر سن 45 سال هستید، می تواند احتمال بیماری بهجت را افزایش دهد.
- داروها : در برخی موارد واسکولیت میتواند توسط داروهایی مانند هیدرالازین، آلوپورینول، مینوسیکلین و پروپیل تیوراسیل رخ دهد.
- عفونت ها : ابتلا به هپاتیت C یا هپاتیت B می تواند احتمال واسکولیت شما را افزایش دهد.
- عارضه های ایمنی : افرادی که عارضه هایی دارند که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بدن حمله می کند، ممکن است احتمال ابتلا به واسکولیت بیشتری داشته باشند. نمونه های آن شامل لوپوس، روماتیسم مفصلی و اسکلرودرمی است.
- جنسیت : جاینت سل آرتریتیس در بانوان بیشتر رایج است درحالی که بیماری بهجت در آقایان شیوع بیشتری دارد.
مصرف برخی از داروها می تواند احتمال وقوع واسکولیت را افزایش دهد
علت ابتلا
منشا دقیق واسکولیت نامعلوم است. برخی از انواع آن به ژن های مادرزادی مرتبط هستند. انوع دیگر، نتیجهِ حمله اشتباهی سیستم ایمنی بدن به سلول های قرمز خون هستند. عواملی که باعث چنین عکس العمل هایی در سیستم ایمنی بدن می شوند، شامل موارد زیر است :
- عفونت مانند هپاتیت B و هپاتیت C
- سرطان خون
- بیماری های سیستم ایمنی بدن مانند روماتیسم مفصلی، لوپوس و اسکلرودرمی
- عکس العمل به برخی داروها
تشخیص
یکی از روش های تشخیصی این بیماری آزمایش خون است
پزشک شما احتمالا تشخیص را با جمع آوری سابقهی پزشکی و انجام معیانهی فیزیکی شروع می کند. او ممکن است از شما بخواهد تا چند آزمایش یا روش تشخیصی انجام دهید تا یا احتمال دیگر عارضه هایی که مشابه واسکولیت هستند رد شود، یا تشخیص واسکولیت قطعی شود. این آزمایشات و روش ها ممکن است شامل موارد زیر شوند :
- آزمایش خون : این آزمایشها به دنبال علائم التهاب مانند میزان بالای پروتئین واکنشی C می گردند. شمارش سلول های خون می تواند نشان دهد که شما به اندازه کافی سلول قرمز دارید. آزمایش های خونی که به دنبال برخی از پادتن های خاص مانند آزمایش آنتی بادی سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل می گردند، می توانند به تشخیص واسکولیت کمک کنند.
- روش های تصویربرداری : روش های تصویربرداری غیرتهاجمی می تواند به تشخیص اینکه کدام عروق دچار شده اند کمک کنند. اینها همچنین می توانند به پزشک شما برای نظارت بر روند درمان کمک کنند. روش های تصویربرداری برای واسکولیت شامل رادیولوژی، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و توموگرافی گسیل پوزیترون هستند.
- رادیولوژی از عروق خونی (آنژیوگرافی) : در این روش کاتتری قابل انعطاف شبیه به یک نی نازک به داخل آئورت یا عروق بزرگ فرستاده می شود. سپس رنگی مخصوص از طریق کاترر تزریق می شود و تصاویر رادیولوژی زمانی که رنگ مخصوص آئورت یا ورید را پر می کند گرفته می شود. دیواره های عروق خونی شما بر روی عکس های رادیولوژی مشاهده می شوند.
- نمونه برداری : در این جراحی پزشک بخشی کوچک از بافت ناحیهی دچار شده بدن شما را جدا می کند. سپس پزشک ناحیهی برداشته شده را به دنبال نشانه های واسکولیت ارزیابی می کند.
درمان
در موارد شدید این بیماری جراحی تنها راه درمان است
روش های درمان بر کنترل التهاب و مدیریت هر عارضهی زمینه ای است که ممکن است منشا واسکولیت باشد.
دارودرمانی
یک داروی کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون رایج ترین دارویی است که برای کنترل التهاب مرتبط با واسکولیت استفاده می شود.
عوارض جانبی کورتیکواستروئید ها می تواند شدید باشد مخصولا زمانی که شما آنها را به مدت طولانی مصرف می کنید. عوارض جانبی احتمالی شامل کاهش وزن، دیابت و ضعف استخوان ها است. اگر کورتیکواستروئید برای دوره درمان طولانی نیاز است، احتمالا به شما دوزهای پایین تر داده می شود.
ممکن است دیگر داروها همراه با کورتیکواستروئیدها برای کنترل التهاب تجویر شود تا بتوان زودتر دوز کورتیکواستروئیدها را کاهش داد. نوع داروی استفاده شده به نوع واسکولیت بستگی دارد. این داروها ممکن است شامل متوترکسات، آزاتیوپرین، مایکوفنولات، سیکلوفسفامید، توسیلیزوماب یا ریتوکسیماب شوند.
جراحی
نوع خاص دارویی که شما به آن نیازدارید، به نوع و شدت واسکولیتی که دارید، اینکه کدام اعضا دچار شده اند، و هر نوع مشکل پزشکی دیگری که به آن دچار هستید، بستگی دارد.
در برخی موارد واسکولیت می تواند باعث آنوریسم (برآمدگی در دیواره یک عروق خونی) شود. این برآمدگی نیازمند جراحی است تا احتمال پاره شدن آن را کاهش دهد. عروق مسدود شده نیز ممکن است نیازمند جراحی مخصوصی باشند تا جریان خون به ناحیهی دچار شده برسد.
- علائم
-
علائم
سردرد یکی از علائم این بیماری است
نشانهها و علائم بیشتر انواع واسکولیت شامل موارد زیر است :
- تب
- سردرد
- خستگی
- کاهش وزن
- دردهای کلی
دیگر نشانه ها و علائم مربوط به همان قسمت از بدن که تحت تاثیر قرار گرفته است می باشند :
- سیستم گوارشی : اگر شکم یا روده شما دچار شده است، ممکن است بعد ازغذا خوردن درد احساس کنید. احتمال ایجاد زخم و پارگی وجود دارد و ممکن است باعث خون در مدفوع شود.
- گوش : سرگیجه، زنگ زدن گوش ها و ناشنوایی ناگهانی ممکن است رخ دهد.
- چشم : واسکولیت می تواند باعث قرمزی چشم و خارش یا سوزش آنها شود. جاینت سل آرتریتیس می تواند دوبینی ایجاد کند و بصورت موقت یا دائمی باعث کوری در یک یا دو چشم شود. این عارضه ها در برخی موارد اولین نشانه های این بیماری هستند.
- دست یا چاها : برخی از انواع واسکولیت می توانند باعث کرختی یا ضعف در دست یا پا شوند. ممکن است کف دست یا کف پا متورم یا سفت شود.
- ریه ها : اگر واسکولیت ریه های شما را مبتلا کند، ممکن است دچار تنگی نفس یا حتی سرفه خونی شوید.
- پوست : خونریزی زیر پوست می تواند بصورت نقطه هایی قرمز رنگ مشاهده شوند. واسکولیت همچنین می تواند باعث برآمدگی یا زخم باز بر روی پوست شما شود.
- ریسک فاکتور
-
ریسک فاکتور ها
هر کسی می تواند دچار واسکولیت شود. عواملی که ممکن است احتمال برخی از عارضه ها را افزایش دهند، شامل موارد زیر است :
- سن : جاینت سل آرتریتیس بصورت نادر قبل از سن 50 سالگی رخ می دهد درحالی که بیماری کاوازاکی بیشتر در کودکان سنین کمتر از 5 سالگی رایج است.
- سابقه خانوادگی : بیماری بهجت، گرانولوماتوز وگنر و بیماری کاوازاکی برخی موارد مادرزادی هستند.
- سبک زندگی : استفاده از کوکائین می تواند احتمال واسکولیت را افزایش دهد. مصرف دخانیات مخصوصا اگر آقای زیر سن 45 سال هستید، می تواند احتمال بیماری بهجت را افزایش دهد.
- داروها : در برخی موارد واسکولیت میتواند توسط داروهایی مانند هیدرالازین، آلوپورینول، مینوسیکلین و پروپیل تیوراسیل رخ دهد.
- عفونت ها : ابتلا به هپاتیت C یا هپاتیت B می تواند احتمال واسکولیت شما را افزایش دهد.
- عارضه های ایمنی : افرادی که عارضه هایی دارند که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بدن حمله می کند، ممکن است احتمال ابتلا به واسکولیت بیشتری داشته باشند. نمونه های آن شامل لوپوس، روماتیسم مفصلی و اسکلرودرمی است.
- جنسیت : جاینت سل آرتریتیس در بانوان بیشتر رایج است درحالی که بیماری بهجت در آقایان شیوع بیشتری دارد.
مصرف برخی از داروها می تواند احتمال وقوع واسکولیت را افزایش دهد
- علت ابتلا
-
علت ابتلا
منشا دقیق واسکولیت نامعلوم است. برخی از انواع آن به ژن های مادرزادی مرتبط هستند. انوع دیگر، نتیجهِ حمله اشتباهی سیستم ایمنی بدن به سلول های قرمز خون هستند. عواملی که باعث چنین عکس العمل هایی در سیستم ایمنی بدن می شوند، شامل موارد زیر است :
- عفونت مانند هپاتیت B و هپاتیت C
- سرطان خون
- بیماری های سیستم ایمنی بدن مانند روماتیسم مفصلی، لوپوس و اسکلرودرمی
- عکس العمل به برخی داروها
- تشخیص
-
تشخیص
یکی از روش های تشخیصی این بیماری آزمایش خون است
پزشک شما احتمالا تشخیص را با جمع آوری سابقهی پزشکی و انجام معیانهی فیزیکی شروع می کند. او ممکن است از شما بخواهد تا چند آزمایش یا روش تشخیصی انجام دهید تا یا احتمال دیگر عارضه هایی که مشابه واسکولیت هستند رد شود، یا تشخیص واسکولیت قطعی شود. این آزمایشات و روش ها ممکن است شامل موارد زیر شوند :
- آزمایش خون : این آزمایشها به دنبال علائم التهاب مانند میزان بالای پروتئین واکنشی C می گردند. شمارش سلول های خون می تواند نشان دهد که شما به اندازه کافی سلول قرمز دارید. آزمایش های خونی که به دنبال برخی از پادتن های خاص مانند آزمایش آنتی بادی سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل می گردند، می توانند به تشخیص واسکولیت کمک کنند.
- روش های تصویربرداری : روش های تصویربرداری غیرتهاجمی می تواند به تشخیص اینکه کدام عروق دچار شده اند کمک کنند. اینها همچنین می توانند به پزشک شما برای نظارت بر روند درمان کمک کنند. روش های تصویربرداری برای واسکولیت شامل رادیولوژی، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و توموگرافی گسیل پوزیترون هستند.
- رادیولوژی از عروق خونی (آنژیوگرافی) : در این روش کاتتری قابل انعطاف شبیه به یک نی نازک به داخل آئورت یا عروق بزرگ فرستاده می شود. سپس رنگی مخصوص از طریق کاترر تزریق می شود و تصاویر رادیولوژی زمانی که رنگ مخصوص آئورت یا ورید را پر می کند گرفته می شود. دیواره های عروق خونی شما بر روی عکس های رادیولوژی مشاهده می شوند.
- نمونه برداری : در این جراحی پزشک بخشی کوچک از بافت ناحیهی دچار شده بدن شما را جدا می کند. سپس پزشک ناحیهی برداشته شده را به دنبال نشانه های واسکولیت ارزیابی می کند.
- درمان
-
درمان
در موارد شدید این بیماری جراحی تنها راه درمان است
روش های درمان بر کنترل التهاب و مدیریت هر عارضهی زمینه ای است که ممکن است منشا واسکولیت باشد.
دارودرمانی
یک داروی کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون رایج ترین دارویی است که برای کنترل التهاب مرتبط با واسکولیت استفاده می شود.
عوارض جانبی کورتیکواستروئید ها می تواند شدید باشد مخصولا زمانی که شما آنها را به مدت طولانی مصرف می کنید. عوارض جانبی احتمالی شامل کاهش وزن، دیابت و ضعف استخوان ها است. اگر کورتیکواستروئید برای دوره درمان طولانی نیاز است، احتمالا به شما دوزهای پایین تر داده می شود.
ممکن است دیگر داروها همراه با کورتیکواستروئیدها برای کنترل التهاب تجویر شود تا بتوان زودتر دوز کورتیکواستروئیدها را کاهش داد. نوع داروی استفاده شده به نوع واسکولیت بستگی دارد. این داروها ممکن است شامل متوترکسات، آزاتیوپرین، مایکوفنولات، سیکلوفسفامید، توسیلیزوماب یا ریتوکسیماب شوند.
جراحی
نوع خاص دارویی که شما به آن نیازدارید، به نوع و شدت واسکولیتی که دارید، اینکه کدام اعضا دچار شده اند، و هر نوع مشکل پزشکی دیگری که به آن دچار هستید، بستگی دارد.
در برخی موارد واسکولیت می تواند باعث آنوریسم (برآمدگی در دیواره یک عروق خونی) شود. این برآمدگی نیازمند جراحی است تا احتمال پاره شدن آن را کاهش دهد. عروق مسدود شده نیز ممکن است نیازمند جراحی مخصوصی باشند تا جریان خون به ناحیهی دچار شده برسد.