عفونت مجاری ادراری
عفونت مجاری ادراری یعنی عفونت در هرجای سیستم ادراری، کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادراری. اکثر عفونت ها شامل مجاری ادراری پایینی، مثانه و حالب ها می شوند.
بانوان نسبت به آقایان بیشتر در خطر عفونت مجاری ادراری هستند. عفونتی که به مثانه محدود شده است می تواند دردناک و ناخوشایند باشد. با این حال، اگر عفونت به کلیه ها پخش شود عوارضی جدی می تواند رخ دهد.
پزشکان معمولا عفونت مجاری ادراری را با آنتی بیوتیک ها درمان می کنند. اما شما می توانید با انجام چند مورد، احتمال ابتلا به این عفونت را کاهش دهید.
علائم
احساس شدید برای ادرار کردن یکی از علائم این بیماری است
عفونت مجاری ادراری همیشه باعث علائم و نشانه نمی شود، اما زمانی که علائمی رخ دهد شامل موارد زیر می شود :
- احساس شدید و مکرر برای ادرار کردن
- احساس سوزن هنگام ادرار
- ادرار های مکرر و کم
- ادراری که کدر بنظر میآید
- ادراری که قرمز، صورتی روشن یا تیره رنگ است (نشانهی خون در ادرار)
- ادرار با بویی بد
- درد لگنی، در بانوان این درد مخصوصا در ناحیه مرکزی لگن و اطراف استخوان لگن حس می شود.
در افراد مسن تر عفونت مجاری ادراری ممکن است با دیگر عارضه ها اشتباه گرفته شود.
انواع عفونت مجاری ادراری
هر نوع از عفونت مجاری ادراری ممکن است منجر به علائم و نشانه های خاص خود شود که به ناحیه ایی که دچار عفونت مجاری ادراری شده است بستگی دارد.
ناحیهی دچار شده به عفونت مجاری ادراری |
علائم و نشانه ها |
کلیه ها (پیلونفریت حاد) |
درد پشت یا پهلو ها تب بالا لرز حالت تهوع استفراغ |
مثانه (سیستیت) |
فشار لگنی ناراحتی در ناحیه پایینی شکم ادرار مکرر و دردناک خون در ادرار |
حالب |
سوزش در ادرار ترشح |
ریسک فاکتور ها
عفونت های مجاری ادراری در بانوان رایج هستند و بسیاری از بانوان در زندیگیشان بیش از یک بار دچار آن میشوند. عوامل بوجود آورنده ی خطر این عفونت در بانوان شامل موار زیر می شود :
- آناتومی جنسیت مونث : یک زن نسبت به یک مرد مجاری ادراری کوتاه تری دارد و این امر موجب می شود فاصله ایی که باکتری باید برای رسیدن به مثانه طی کند کمتر شود.
- فعالیت جنسی : بانوانی که از لحاظ جنسی فعال هستند نسبت به بانوانی که نیستند بیشتر دچار عفونت مجاری ادراری می شوند. شریک جنسی جدید نیز احتمال ابتلا را افزایش می دهد.
- برخی از روش های ضد بارداری : بانوانی که از دیافراگم به عنوان روش ضد بارداری استفاده می کنند ممکن است بیشتر در معرض ابتلا باشند. این احتمال برای بانوانی که از عوامل اسپرم کش استفاده می کنند نیز بیشتر است.
- یائسگی : بعد از یائسگی، کاهش در تولید استروژن باعث تغییراتی در مجاری ادراری می شود که شما را بیشتر در معرض عفوت قرار می دهد.
دیگر ریسک فاکتورهای عفونت مجاری ادراری شامل موارد زیر است :
- موارد غیرعادی مجاری ادراری : در نوزادانی که با موارد غیرعادی در مجاری ادراری به دنیا میآیند که به ادرار اجازه نمی دهند که از بدن بصورت عادی دفع شود یا باعث بازگشت ادرار به حالب ها می شود، احتمال عفونت را افزایش می دهند.
- انسداد در مجاری ادراری : سنگ کلیه یا پروستات بزرگ شده می تواند ادرار را در مثانه حبس کند که احتمال عفونت مجاری ادراری را افزایش می دهد.
- سیستم ایمنی تضعیف شده : دیابت و دیگر بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را مختل می کنند می توانند احتمال عفونت مجاری ادراری را افزایش دهند.
- استفاده از کاتتر : افرادی که به خودی خود نمی توانند ادرار کنند و از یک لوله (کاترر) برای ادرار کردن استفاده می کنند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این عفونت را دارند. این گروه ممکن است شامل افرادی شود که در بیمارستان بستری هستند، افرادی که مشکلات عصبی دارند که کنترل کردن ادرارشان را دشوار می کند و افرادی که معلول هستند.
- جراحی سیستم ادراری در گذشته ی نزدیک : جراحی یا آزمایش سیستم اداری شما که شامل ابزارهای پزشکی بوده است می توانند احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری را افزایش دهند.
زنانی که در دوران پس از یائسگی هستند بیشتر در خطر ابتلا قرار دارند
علت ابتلا
عفونت مجاری ادراری معمولا زمانی رخ می دهد که باکتری از طریق حالب وارد مجاری ادراری شده و شروع به تکثیر می کند. با اینکه سیستم ادراری طوری طراحی شده است که چنین مهاجم های میکروسکوپی را دور نگه دارد، این سیستم محافظتی در برخی موارد به درستی عمل نمی کند. زمانی که این واقعه رخ دهد، باکتری ممکن است پخش شده و تبدیل به عفونت شود.
رایج ترین عفونت های مجاری ادراری در بانوان رخ می دهند و مثانه و حالب را دچار می کنند.
- عفونت مثانه (سیستیک) : این نوع از عفونت مجاری ادراری معمولا توسط اشریشیا کلی، نوعی باکتری که بیشتر در سیستم گوارشی پیدا می شود رخ می دهد. با این حال در برخی موارد دیگر باکتری ها می توانند مقصر باشند.
- عفونت حالب : این نوع از عفونت می تواند زمانی اتفاق بیافتد که باکتری های سیستم گوارشی از مقعد به مجاری ادراری پخش می شوند. از آنجایی که مجاری ادرار بانوان به واژن نزدیک است، عفونت های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می توانند باعث ایجاد عفونت شوند.
تشخیص
کشت باکتری یکی از راه های تشخیص عفونت مجاری ادراری است
آزمایشات و روش هایی که برای تشخیص عفونت مجاری ادراری وجود دارند، شامل موارد زیر است :
- آزمایش نمونه ادرار : پزشک ممکن است از شما نمونه ادراری بخواهد تا آن را از نظر سلول های سفید، سلول های قرمز و باکتری ارزیابی کند. برای جلوگیری از آلودگی نمونه، ممکن است از شما درخواست شود تا ناحیه تناسلی خود را با دستمال های ضد عفونی تمیز کنید و سپس نمونه ادرار تهیه کنید.
- کشت باکتری مجاری ادراری در آزمایشگاه : ارزیابی نمونه ادرار در برخی موارد با پرورش باکتری مجاری اداری همراه است. این آزمایش به پزشک می گوید که کدام باکتری منشا عفونت بوده و کدام داروها بیشتر تاثیر خواهند داشت.
- ایجاد تصاویری از مجاری ادراری : اگر عفونت های مکرر دارید که پزشک گمان می کند توسط موردی غیرعادی در مجاری ادراری شما رخ می دهد، ممکن است سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی انجام دهید. پزشک همچنین می تواند از ماده حاجب (کنتراست) برای نمایش ساختارها در داخل مجاری ادراری استفاده کند.
- استفاده از دوربینی برای دیدن داخل مثانه : اگر شما عفونت مجاری ادراری مکرر دارید ممکن است پزشک با استفاده از لوله ایی نازک و بلند و دارای دوربین (سیستوسکوپ)، سیستوسکوپی انجام دهد تا داخل مجاری ادراری و مثانه شما را مشاهده کند. سیستوسکوپ از طریق مجاری ادراری وارد شده و به داخل مثانه می رود.
درمان
آنتی بیوتیک ها را برای درمانی این بیماری تجویز می کنند
آنتی بیوتیک ها معمولا اولین راه درمان عفونت های دستگاه ادراری هستند. نوع داروهای بکار رفته و زمان مصرف دارو به سلامت شما و نوع باکتری ای که در ادرار شما یافت شده بستگی دارد.
عفونت ساده
داروهایی که بصورت رایج برای عفونت های دستگاه ادراری ساده استفاده می شوند شامل موارد زیر است :
- تری متوپریم یا سولفامتوکسازول
- فسفومایسین
- نیتروفورانتوئین
- سفالکسین
- سفتریاکسون
معمولا گروهی از داروهای آنتی بیوتیک به نام فلوروکینولون ها مانند سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین و چند مورد دیگر برای عفونت های ساده دستگاه ادراری استفاده نمی شوند، چراکه خطر این داروها از مزایای آن برای درمان عفونت های دستگاه ادراری بدون عارضه بیشتر است. در برخی از موارد مانند عفونت های دستگاه ادراری دارای عوارض یا عفونت کلیه، درصورتیکه راه درمان دیگری قابل استفاده نباشد، ممکن است پزشک داروی فلوروکینولون تجویز کنید. در برخی موارد علائم عفونت دستگاه ادراری در چند روز اول درمان بهبود می یابد. اما ممکن است برای یک هفته یا بیشتر نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک داشته باشید. دوره مصرف آنتی بیوتیک را بطوری که در نسخه آمده است رعایت کنید.
برای عفونت دستگاه ادراری بدون عوارضی که به تنهایی رخ می دهد، پزشک ممکن است دوره ایی کوتاه تر از درمان توصیه کند، مانند استفاده از آنتی بیوتیک برای یک تا سه روز. اما کافی بودن این دوره کوتاه درمان به علائم خاص شما و سابقه پزشکی بستگی دارد.
پزشک شما همچنین ممکن است دارو مسکن تجویز کند تا مثانه و مجاری ادراری شما را بی حس کند تا احساس سوزش در ادرار را بهبود دهد اما درد معمولا کمی بعد از مصرف آنتی بویتیک بهبود میابد.
عفونت های مکرر
اگر عفونت های مکرر دستگاه ادراری دارید، ممکن است پزشک درمانهای خاصی مانند موارد زیر توصیه کند :
- دوز پایین از آنتی بیوتیک که در ابتدا برای شش ماه تجویز می شود اما در برخی موارد طولانی تر است
- تشخیص و درمان فردی درصورتیکه با پزشک در ارتباط باشید
- اگر عفونت ها مرتبط با فعالیت های جنسی بوده است، یک دوز تک آنتی بیوتیک بعد از مقاربت
- درمان استروژن واژنی پس از یائسگی
عفونت های شدید
درمورد عفونت شدید دستگاه ادراری، ممکن است نیازمند آنتی بیوتیک تزریقی در بیمارستان باشید.
پیشگیری
شما می توانید کارهای زیر را انجام دهید تا احتمال عفونت مجاری ادراری خود را کاهش دهید :
- به مقدار کافی مایعات، به خصوص آب بنوشید : نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می کند و باعث می شود بیشتر ادرار کنید که منجر به دفع باکتری ها از مجاری ادراری قبل از تبدیل به عفونت می شود.
- نوشیدن آب زغال اخته : با اینکه تحقیقات در مورد پیشگیری از عفونت مجاری ادراری با آب زغال اخته قطعی نیستند، احتمالا نوشیدن آن مضر هم نیست.
- از جلو به عقب تمیز کنید : انجام این کار پس از ادرار و تخلیهی مقعد می تواند از پخش شدن باکتریهای مقعد به سمت واژن و مجاری ادراری جلوگیری کند.
- بعد از مقاربت مثانه خود را خالی کنید : همچنین یک لیوان آب بنوشید تا به دفع کردن باکتری ها کمک شود.
- از محصولات مخصوص بانوان که می توانند رشد باکتری ها را تحریک کنند اجتناب کنید : استفاده از اسپری های ضدتعریق و دیگر محصولات مخصوص بانوان مانند خوش بو کننده و پودر برای ناحیه تناسلی می تواند مجاری ادراری را تحریک کند.
- روش پیشگیری از بارداری را تغییر دهید : دیافراگم ها یا کاندوم های اسپرمکش می توانند در رشد باکتری موثر باشند.
گمان می شود نوشیدن آب ذغال اخته از وقوع این بیماری پیشگیری کند
- علائم
-
علائم
احساس شدید برای ادرار کردن یکی از علائم این بیماری است
عفونت مجاری ادراری همیشه باعث علائم و نشانه نمی شود، اما زمانی که علائمی رخ دهد شامل موارد زیر می شود :
- احساس شدید و مکرر برای ادرار کردن
- احساس سوزن هنگام ادرار
- ادرار های مکرر و کم
- ادراری که کدر بنظر میآید
- ادراری که قرمز، صورتی روشن یا تیره رنگ است (نشانهی خون در ادرار)
- ادرار با بویی بد
- درد لگنی، در بانوان این درد مخصوصا در ناحیه مرکزی لگن و اطراف استخوان لگن حس می شود.
در افراد مسن تر عفونت مجاری ادراری ممکن است با دیگر عارضه ها اشتباه گرفته شود.
انواع عفونت مجاری ادراری
هر نوع از عفونت مجاری ادراری ممکن است منجر به علائم و نشانه های خاص خود شود که به ناحیه ایی که دچار عفونت مجاری ادراری شده است بستگی دارد.
ناحیهی دچار شده به عفونت مجاری ادراری
علائم و نشانه ها
کلیه ها (پیلونفریت حاد) درد پشت یا پهلو ها
تب بالا
لرز
حالت تهوع
استفراغ
مثانه (سیستیت) فشار لگنی
ناراحتی در ناحیه پایینی شکم
ادرار مکرر و دردناک
خون در ادرار
حالب سوزش در ادرار
ترشح
- ریسک فاکتور
-
ریسک فاکتور ها
عفونت های مجاری ادراری در بانوان رایج هستند و بسیاری از بانوان در زندیگیشان بیش از یک بار دچار آن میشوند. عوامل بوجود آورنده ی خطر این عفونت در بانوان شامل موار زیر می شود :
- آناتومی جنسیت مونث : یک زن نسبت به یک مرد مجاری ادراری کوتاه تری دارد و این امر موجب می شود فاصله ایی که باکتری باید برای رسیدن به مثانه طی کند کمتر شود.
- فعالیت جنسی : بانوانی که از لحاظ جنسی فعال هستند نسبت به بانوانی که نیستند بیشتر دچار عفونت مجاری ادراری می شوند. شریک جنسی جدید نیز احتمال ابتلا را افزایش می دهد.
- برخی از روش های ضد بارداری : بانوانی که از دیافراگم به عنوان روش ضد بارداری استفاده می کنند ممکن است بیشتر در معرض ابتلا باشند. این احتمال برای بانوانی که از عوامل اسپرم کش استفاده می کنند نیز بیشتر است.
- یائسگی : بعد از یائسگی، کاهش در تولید استروژن باعث تغییراتی در مجاری ادراری می شود که شما را بیشتر در معرض عفوت قرار می دهد.
دیگر ریسک فاکتورهای عفونت مجاری ادراری شامل موارد زیر است :
- موارد غیرعادی مجاری ادراری : در نوزادانی که با موارد غیرعادی در مجاری ادراری به دنیا میآیند که به ادرار اجازه نمی دهند که از بدن بصورت عادی دفع شود یا باعث بازگشت ادرار به حالب ها می شود، احتمال عفونت را افزایش می دهند.
- انسداد در مجاری ادراری : سنگ کلیه یا پروستات بزرگ شده می تواند ادرار را در مثانه حبس کند که احتمال عفونت مجاری ادراری را افزایش می دهد.
- سیستم ایمنی تضعیف شده : دیابت و دیگر بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را مختل می کنند می توانند احتمال عفونت مجاری ادراری را افزایش دهند.
- استفاده از کاتتر : افرادی که به خودی خود نمی توانند ادرار کنند و از یک لوله (کاترر) برای ادرار کردن استفاده می کنند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این عفونت را دارند. این گروه ممکن است شامل افرادی شود که در بیمارستان بستری هستند، افرادی که مشکلات عصبی دارند که کنترل کردن ادرارشان را دشوار می کند و افرادی که معلول هستند.
- جراحی سیستم ادراری در گذشته ی نزدیک : جراحی یا آزمایش سیستم اداری شما که شامل ابزارهای پزشکی بوده است می توانند احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری را افزایش دهند.
زنانی که در دوران پس از یائسگی هستند بیشتر در خطر ابتلا قرار دارند
- علت ابتلا
-
علت ابتلا
عفونت مجاری ادراری معمولا زمانی رخ می دهد که باکتری از طریق حالب وارد مجاری ادراری شده و شروع به تکثیر می کند. با اینکه سیستم ادراری طوری طراحی شده است که چنین مهاجم های میکروسکوپی را دور نگه دارد، این سیستم محافظتی در برخی موارد به درستی عمل نمی کند. زمانی که این واقعه رخ دهد، باکتری ممکن است پخش شده و تبدیل به عفونت شود.
رایج ترین عفونت های مجاری ادراری در بانوان رخ می دهند و مثانه و حالب را دچار می کنند.
- عفونت مثانه (سیستیک) : این نوع از عفونت مجاری ادراری معمولا توسط اشریشیا کلی، نوعی باکتری که بیشتر در سیستم گوارشی پیدا می شود رخ می دهد. با این حال در برخی موارد دیگر باکتری ها می توانند مقصر باشند.
- عفونت حالب : این نوع از عفونت می تواند زمانی اتفاق بیافتد که باکتری های سیستم گوارشی از مقعد به مجاری ادراری پخش می شوند. از آنجایی که مجاری ادرار بانوان به واژن نزدیک است، عفونت های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می توانند باعث ایجاد عفونت شوند.
- تشخیص
-
تشخیص
کشت باکتری یکی از راه های تشخیص عفونت مجاری ادراری است
آزمایشات و روش هایی که برای تشخیص عفونت مجاری ادراری وجود دارند، شامل موارد زیر است :
- آزمایش نمونه ادرار : پزشک ممکن است از شما نمونه ادراری بخواهد تا آن را از نظر سلول های سفید، سلول های قرمز و باکتری ارزیابی کند. برای جلوگیری از آلودگی نمونه، ممکن است از شما درخواست شود تا ناحیه تناسلی خود را با دستمال های ضد عفونی تمیز کنید و سپس نمونه ادرار تهیه کنید.
- کشت باکتری مجاری ادراری در آزمایشگاه : ارزیابی نمونه ادرار در برخی موارد با پرورش باکتری مجاری اداری همراه است. این آزمایش به پزشک می گوید که کدام باکتری منشا عفونت بوده و کدام داروها بیشتر تاثیر خواهند داشت.
- ایجاد تصاویری از مجاری ادراری : اگر عفونت های مکرر دارید که پزشک گمان می کند توسط موردی غیرعادی در مجاری ادراری شما رخ می دهد، ممکن است سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی انجام دهید. پزشک همچنین می تواند از ماده حاجب (کنتراست) برای نمایش ساختارها در داخل مجاری ادراری استفاده کند.
- استفاده از دوربینی برای دیدن داخل مثانه : اگر شما عفونت مجاری ادراری مکرر دارید ممکن است پزشک با استفاده از لوله ایی نازک و بلند و دارای دوربین (سیستوسکوپ)، سیستوسکوپی انجام دهد تا داخل مجاری ادراری و مثانه شما را مشاهده کند. سیستوسکوپ از طریق مجاری ادراری وارد شده و به داخل مثانه می رود.
- درمان
-
درمان
آنتی بیوتیک ها را برای درمانی این بیماری تجویز می کنند
آنتی بیوتیک ها معمولا اولین راه درمان عفونت های دستگاه ادراری هستند. نوع داروهای بکار رفته و زمان مصرف دارو به سلامت شما و نوع باکتری ای که در ادرار شما یافت شده بستگی دارد.
عفونت ساده
داروهایی که بصورت رایج برای عفونت های دستگاه ادراری ساده استفاده می شوند شامل موارد زیر است :
- تری متوپریم یا سولفامتوکسازول
- فسفومایسین
- نیتروفورانتوئین
- سفالکسین
- سفتریاکسون
معمولا گروهی از داروهای آنتی بیوتیک به نام فلوروکینولون ها مانند سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین و چند مورد دیگر برای عفونت های ساده دستگاه ادراری استفاده نمی شوند، چراکه خطر این داروها از مزایای آن برای درمان عفونت های دستگاه ادراری بدون عارضه بیشتر است. در برخی از موارد مانند عفونت های دستگاه ادراری دارای عوارض یا عفونت کلیه، درصورتیکه راه درمان دیگری قابل استفاده نباشد، ممکن است پزشک داروی فلوروکینولون تجویز کنید. در برخی موارد علائم عفونت دستگاه ادراری در چند روز اول درمان بهبود می یابد. اما ممکن است برای یک هفته یا بیشتر نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک داشته باشید. دوره مصرف آنتی بیوتیک را بطوری که در نسخه آمده است رعایت کنید.
برای عفونت دستگاه ادراری بدون عوارضی که به تنهایی رخ می دهد، پزشک ممکن است دوره ایی کوتاه تر از درمان توصیه کند، مانند استفاده از آنتی بیوتیک برای یک تا سه روز. اما کافی بودن این دوره کوتاه درمان به علائم خاص شما و سابقه پزشکی بستگی دارد.
پزشک شما همچنین ممکن است دارو مسکن تجویز کند تا مثانه و مجاری ادراری شما را بی حس کند تا احساس سوزش در ادرار را بهبود دهد اما درد معمولا کمی بعد از مصرف آنتی بویتیک بهبود میابد.
عفونت های مکرر
اگر عفونت های مکرر دستگاه ادراری دارید، ممکن است پزشک درمانهای خاصی مانند موارد زیر توصیه کند :
- دوز پایین از آنتی بیوتیک که در ابتدا برای شش ماه تجویز می شود اما در برخی موارد طولانی تر است
- تشخیص و درمان فردی درصورتیکه با پزشک در ارتباط باشید
- اگر عفونت ها مرتبط با فعالیت های جنسی بوده است، یک دوز تک آنتی بیوتیک بعد از مقاربت
- درمان استروژن واژنی پس از یائسگی
عفونت های شدید
درمورد عفونت شدید دستگاه ادراری، ممکن است نیازمند آنتی بیوتیک تزریقی در بیمارستان باشید.
- پیشگیری
-
پیشگیری
شما می توانید کارهای زیر را انجام دهید تا احتمال عفونت مجاری ادراری خود را کاهش دهید :
- به مقدار کافی مایعات، به خصوص آب بنوشید : نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می کند و باعث می شود بیشتر ادرار کنید که منجر به دفع باکتری ها از مجاری ادراری قبل از تبدیل به عفونت می شود.
- نوشیدن آب زغال اخته : با اینکه تحقیقات در مورد پیشگیری از عفونت مجاری ادراری با آب زغال اخته قطعی نیستند، احتمالا نوشیدن آن مضر هم نیست.
- از جلو به عقب تمیز کنید : انجام این کار پس از ادرار و تخلیهی مقعد می تواند از پخش شدن باکتریهای مقعد به سمت واژن و مجاری ادراری جلوگیری کند.
- بعد از مقاربت مثانه خود را خالی کنید : همچنین یک لیوان آب بنوشید تا به دفع کردن باکتری ها کمک شود.
- از محصولات مخصوص بانوان که می توانند رشد باکتری ها را تحریک کنند اجتناب کنید : استفاده از اسپری های ضدتعریق و دیگر محصولات مخصوص بانوان مانند خوش بو کننده و پودر برای ناحیه تناسلی می تواند مجاری ادراری را تحریک کند.
- روش پیشگیری از بارداری را تغییر دهید : دیافراگم ها یا کاندوم های اسپرمکش می توانند در رشد باکتری موثر باشند.
گمان می شود نوشیدن آب ذغال اخته از وقوع این بیماری پیشگیری کند