(زمان تقریبی برای خواندن : )
بیماری یعنی هر گونه تغییر خطرناک در ساختار یا عملکرد عادی یک بخش از بدن، مخصوصا زمانی که با برخی نشانه ها و علائم همراه باشد که با جراحت فیزیکی در اثر حادثه، متفاوت است. یک ارگانیسم (عضو بدن) بیمار بطور رایج نشانه یا علائمی دارد که نشان دهندهی حالتی غیرعادی است. به همین دلیل برای تشخیص نشانه ها و علائم یک عارضه باید ابتدا حالت عادی ارگانیسم شناخته شود. با این حال، همیشه بین بیماری و سلامتی مرزی مشخص وجود ندارد.
به تحلیل بیماری، پاتولوژی (آسيب شناسي) می گویند. این رشته شامل تعیین منشا عارضه، درک کردن مکانیزم های پیشرفت آن، تغییرات ساختاری مرتبط با پیشرفت بیماری، و اثرات این تغییرات بر عملکرد آن عضو و بدن می شود. تشخیص درست منشا یک عارضه برای تعیین نحوهی درمان درست، ضروری است.
بیماری ها میتوانند بیمار را نه تنها از لحاظ فیزیکی بلکه از لحاظ ذهنی نیز درگیر کند، چرا که زندگی کردن با یک عارضه میتواند دیدگاه شخص به زندگی را تغییر دهد.
مرگبارترین عارضه در انسان ها بیماری عروق کرونر (انسداد عروق خونی) می باشد و به دنبالش بیماری عروق مغزی و عفونت های تنفسی است.
دسته بندی بیماری ها
بیماری های واگیردار
به بیماری هایی که از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند، بیماری های مسری می گویند. این عارضه ها معمولا توسط ارگانیسمهایی بسیار کوچک به نام عوامل بیماریزا (قارچ، ریکتزیا، باکتری، ویروس، تک یاخته و کرم) ایجاد می شوند. زمانی که فرد آلوده از طریق رفتارهایی مثل عطسه و سرفه کردن مایعات بدن را پراکنده میکند، پاتوژن ها که ناقل عامل بیماریزا هستند، بدن میزبان را ترک کرده و فرد دیگری را مبتلا می کنند. وبا، آبله مرغان، مالاریا و … نمونه هایی این نوع عارضه ها هستند.
بیماری های تحلیل برنده
این بیماری ها بطور کلی بخاطر عملکرد نادرست اعضای حیاتی بدن، در نتیجهی از بین رفتن سلول ها به مرور زمان رخ می دهند. برای مثال در یک بیماری مانند پوکی استخوان، ویژگی های بیماری های تحلیل برنده به شکل افزایش ضعف استخوانی دیده می شود. این واقعه منجر به افزایش احتمال شکستگی استخوان می شود.
زمانی که تحلیل رفتن سلول ها در بخشی از سیستم عصبی مرکزی بدن مانند نورون ها رخ می دهد، به این وضعیت، اختلال نورودژنراتیو می گویند. آلزایمر نمونهی بارز این عارضه است. عارضه های دژنراتیو معمولا درنتیجهی افزایش سن و فرسودگی بدن رخ می دهند. دیگر بیماریهای این گروه بخاطر سبک زندگی رخ داده و برخی دیگر مادرزادی هستند.
کمبود
این بیماری ها به دلیل کمبود هورمون، مواد غذایی و ویتامین ها رخ می دهند. برای مثال، دیابت به دلیل درماندگی بدن در تولید انسولین رخ می دهد، گواتر بطور عمده به دلیل کمبود ید رخ می دهد و کواشیورکور بخاطر کمبود ویتامین در رژیم غذایی فرد. کمبود ویتامین B1 هم منجر به بری بری می شود.
بیماری غیر واگیردار
این بیماری ها توسط پاتوژن ها ایجاد می شوند، اما عوامل دیگری مانند سن، کمبود مواد مغذی، جنسیت و سبک زندگی نیز بر بیماری تاثیر می گذارند. نمونه هایی از این نوع عارضه ها، فشار خون، دیابت و سرطان است. این بیماری ها از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شوند و در فردی که مبتلا به این عارضه است باقی می مانند. بیماری آلزایمر، آسم، آب مروارید و عارضه های قلبی دیگر نمونه های این دسته بندی هستند.
آلرژی ها
واکنش آلرژیک زمانی رخ می دهد که بدن به برخی از مواد خارجی به اسم آلرژن ها بیش از حد حساس می شود. این واقعه معمولا زمانی اتفاق میافتتد که سیستم ایمنی بدن به یک مادهی بی خطر واکنش غیرعادی نشان می دهد. آلرژن های رایج شامل گرد و خاک، گرده، موی حیوانات، کنه ها، پر، لاتکس و برخی از محصولات غذایی مانند آجیل ها و گلوتن می باشند. بادام زمینی و دیگر آجیل ها این قابلیت را دارند که منجر به واکنش آلرژیک شدیدی شوند که میتواند عارضه های مرگباری مانند دشواری در تنفس، تورم بافتی و مسدود کردن راه های هوایی و شوک آنافیلاکسی را به بار آورد.
دیگر علائم رایج و کم خطر این بیماری ها شامل سرفه، عطسه، آبریزش بینی، خارش، قرمز شدن چشم، و کهیرهای پوستی می شود. یکی از بهترین نمونه های این واکنش آلرژیک، آسم است. در برخی از موارد، نیش زنبور و گزیدن مورچه نیز می توانند منجر به واکنش آلرژیک شوند. خوردن صدف و مصرف برخی از داروها نیز می تواند به بروز واکنش آلرژیک بیانجامد.
بیماریهای خونی
خون حاوی پلاسما، سلول های سفید، پلاکت، و گلبول قرمز است. زمانی که هر کدام از این موارد تحت تاثیر قرار بگیرد، عارضه های خونی رخ می دهند. برای مثال زمانی که فرد مبتلا به بیماری سلول داسیشکل است، گلبول های قرمز خون از بین می روند. گلبول های قرمز به شکلی داسی شکل تغییر می کنند و قابلیت حمل اکسیژن خود را از دست می دهند. به همین دلیل این بیماری با علائمی مشابه آنچه در کم خونی مشاهده میشود، مانند تنگی نفس و خستگی شناخته می شود.
درمان بیماری ها چگونه انجام می شود؟
درمان بیماری به دو بخش تقسیم می شود : (1) انجام اقداماتی به منظور بازیابی حالت روانی و توان فیزیکی عادی فرد و (2) حذف عامل بیماری زا. هر عضو از بدن که بیمار شده باشد، به خودی خود قابلیت انجام هر دو مورد را دارد، یعنی تکثیر بافت برای جایگزین کردن بخش صدمه دیده و محاصره و تبعید عامل بیماری زا، در کنار بهرهمندی از مکانیزم های دفاعی و سم زدایی که منجر به از بین بردن عامل تحریک کننده و هر آنچه که تولید کرده است می شود. انجام روشهای درمانی، این مکانیسم های دفاعی طبیعی را تقویت و راه اندازی می کند.
در برخی موارد می توان اختلالات متابولیک را اصلاح کرد. برای مثال، استفاده از انسولین در درمان و کنترل دیابت. اما معمولا اقدامات درمانی مخصوص بیماری های ایدیوپاتیک وجود ندارد. با این حال پیشرفت های ژن درمانی و ویرایش ژن احتمالا به تصحیح ژن های معیوب که منجر به بیماری می شود خواهد انجامید.
زمانی که بیماری بخاطر عوامل محیطی رخ می دهد، درمان خاصی وجود ندارد. تنها راه ممکن جدا کردن فرد بیمار از محیط آلوده شده است که معمولا باعث می شود مکانیزم طبیعی سم زدایی شروع شود. با این حال استثناهای قابل توجهی وجود دارد، مانند درمان مسمومیت با سرب بوسیلهی اسید اتیلن دی آمین تترا استیک (EDTA)، ماده ایی که با سرب تشکیل ساختار های پیچیده ای را می دهد که توسط کلیه دفع می شوند.